Czy tablety i czytniki wyprą kiedyś tradycyjne książki? Niekoniecznie! Okazuje się, że w niektórych przypadkach nasz mózg przyswaja lepiej tekst wydrukowany na papierze niż wyświetlany na ekranie. Kiedy więc wybrać tablet, a kiedy cyfrowe rozwiązania?

, jak jako mały chłopiec marzyłem, by w mojej książce rysunki się poruszały. Teraz jest to rzeczywistość. Na smartfonach i tabletach przeplatają się media – teksty, dźwięk, wideo, elementy interaktywne. W sieci można zobaczyć jednoroczną dziewczynkę bawiącą się tabletem, która już potrafi powiększyć i zmniejszyć obraz. Potem jesteś świadkiem, jak to samo dziecko próbuje zrobić to samo ze zdjęciami w gazecie. Czytanie – wielowiekowa technika kulturowa – zmienia się i w ten sposób ponownie staje się interesującym przedmiotem badań.

Przy czytaniu mózg improwizuje
Badania neurobiologów udowadniają, że twoja głowa nie przechowuje liter. Tekst dla mózgu jest jak obiekt świata rzeczywistego, który można dotknąć, obrócić lub przechylić. Nasz łaciński alfabet jest w zasadzie przetwarzany przez szybko działające regiony mózgu odpowiedzialne za rozpoznawanie obiektów. Przy bardziej skomplikowanych czcionkach – np. tekstów pisanych kursywą, KAPITALIKAMI, tekstów pisanych alfabetem chińskim – nasz mózg dokłada dodatkowych starań, aby uruchomić dodatkowe obszary i dlatego trwa to nieco dłużej.

Nasza rada: wypróbuj czcionki i rozmiary dostępne w czytniku książek elektronicznych, a następnie wybierz swoją ulubioną czcionkę. W przeciwieństwie do materiałów drukowanych, czcionki takie jak Arial, Helvetica czy Verdana są często łatwiejsze do odczytania na ekranie niż czcionki szeryfowe (czyli zdobione).

Uciecha dla oczu
Najlepsze dla oczu są po prostu czytniki i tablety dobrej jakości. Fakt, że wiele osób nie było zadowolonych z pierwszych prób korzystania z czytników, wziął się z tego, że delikatna
grafika i kiepska rozdzielczość drażniły oczy.

Nasza rada: jeśli kupisz czytnik elektroniczny lub tablet PC, nie kupuj starego (i przez to tańszego) urządzenia, ale wybierz aktualny model z odpowiednim wyświetlaczem. Odpowiednie testy można znaleźć w renomowanym magazynie komputerowym oraz na specjalnych portalach.

Mózg uwielbia mapy
Twój mózg ma wybitne zdolności orientacji w przestrzeni. Dzięki tekstom na papierze – tak wynika z badań – czytelnicy dość dobrze pamiętają, w którym miejscu przeczytali pewną informację. Jeśli strona zawiera obrazki, przypomnienie sobie miejsca jest jeszcze łatwiejsze. Wydrukowane książki dostarczają wielu wskazówek dla pamięci lokalnej, a grubość i waga przeczytanych już stron dostarcza dodatkowych informacji o tym, ile jeszcze czytania przed tobą.

Nasza rada: jeśli potrzebujesz dobrze zapamiętać treść (np. dlatego, że jest to materiał do nauki lub zawiera informacje istotne z punktu widzenia zawodowego), przeczytaj ją na papierze i wykorzystaj wszystkie swoje możliwości: zaznaczaj, komentuj, przyklejaj karteczki, pomijaj nieistotne. Rada ta jest ważna również dla młodych ludzi, którzy już dorastali z technologią cyfrową.

Z drugiej strony literaturę rozrywkową mózg odbiera równie dobrze na papierze, co w wersji cyfrowej – o ile jakość wyświetlacza nam odpowiada. Czytnik elektroniczny jest więc idealny, jeśli chcesz oszczędzić miejsce na regale.

Kartkowanie zamiast przewijania
Gdy przewijasz wersy na ekranie, zapamiętywanie lokalizacji określonej zawartości staje się trudne lub niemożliwe. Ponadto, według badań, przewijanie zużywa więcej zasobów poznawczych niż klikanie lub przewracanie stron.

Nasza rada: jeśli masz do dyspozycji zarówno czytnik książek elektronicznych, jak i tablet PC, powinieneś używać czytnika do tekstów, które musisz zapamiętać. Wszystkie popularne czytniki imitują strony książek. Jednakże, aby twoja pamięć mogła z tego skorzystać, musisz zachować czcionkę i jej rozmiar od początku czytania, ponieważ za każdym razem, gdy zmieniasz czcionkę, zmienia się również twój odbiór tekstu.

Zdobądź, by móc korzystać
Badaczka Abigail Sellen z Microsoft Research stwierdziła, że użytkownicy czytników są przekonani, iż książka w formacie elektronicznym jest mniej wartościowa niż jej wersja papierowa. Dlaczego? Czytelnicy cyfrowi zazwyczaj muszą się mniej zaangażować w zdobycie książki. Jednak podobna sytuacja miała miejsce w przypadku przemysłu muzycznego. Kiedy stało się możliwe pobieranie utworów z internetu, użytkownicy byli początkowo podobnie sceptyczni. W międzyczasie stało się to całkiem normalne i jestem przekonany, że książka cyfrowa wkrótce będzie traktowana na równi z książką drukowaną.

Nasza rada: nie ograniczaj się wymówkami: „Nie umiem czytać na ekranie”, czy „Druk i tak jest lepszy”. Rozwój ludzkości pokazuje, że nowe media zastępują stare. Nie marnuj swojej energii, walcząc z rozwojem, na który i tak nie masz wpływu. Lepiej korzystaj z różnych możliwości w zależności od tego, co i gdzie czytasz.

Werner Kustenmacher